Binnenkort zal waarschijnlijk ook in Ravels gestart worden met het vaccineren van de eerste groep mensen tegen het Covic-19 virus.
Iedereen heet wel wat vragen over zijn eigen situatie, we proberen voor u alle antwoorden te vinden.
Zorg en Gezondheid is volop bezig een vaccinatieprogramma uit te werken. We onderzoeken hoe zoveel mogelijk mensen zo snel mogelijk een vaccinatie kunnen krijgen op een veilige manier. Ook wordt met verschillende partijen gesproken over waar je een vaccinatie zal kunnen krijgen. Mogelijk start het vaccinatieprogramma al in januari 2021.
Volgorde van vaccineren
Zodra er een goedgekeurd vaccin is tegen het coronavirus, zijn er niet meteen voldoende vaccins voor iedereen. Vlaanderen overlegt met o.a. de Hoge Gezondheidsraad over welke groepen mensen als eerste moeten worden gevaccineerd. Ouderen (65-plussers), mensen die tot een medische risicogroep behoren en zorgmedewerkers die in direct contact staan met deze groepen worden wellicht als eerste gevaccineerd. Als er meer vaccins op de markt komen, kunnen er meer mensen worden gevaccineerd. De vaccinatie is gratis en vrijwillig.
Beschikbaarheid, veiligheid en werking van de coronavaccins
Vlaanderen heeft zicht op vaccins van minimaal 5 verschillende vaccinontwikkelaars. Alle vaccins bevinden zich momenteel in de laatste of voorlaatste testfase. Daarna moeten het Europees Medicijn Agentschap (EMA) en het FAGG oordelen over de doeltreffendheid, kwaliteit en veiligheid. Zo'n 8 miljoen Belgen zullen zich kunnen laten vaccineren.
Waarom je laten vaccineren tegen COVID-19 belangrijk is
Vaccinatie is onze belangrijkste troef om COVID-19 en deze pandemie achter ons te laten. Om terug gewoon met vrienden je verjaardag te vieren, je (groot)ouders te knuffelen, op café of restaurant te gaan, of naar een concert of het voetbalstadion. Met vaccinatie kan je voorkomen dat je ernstig ziek wordt én levens redden. Heel belangrijk dus om je te laten inenten. Niet voor jezelf alleen, maar ook voor elkaar. Zodat we stukje bij beetje weer ons oude leven kunnen oppikken.
Vaccinatie tegen COVID-19: vraag en antwoord
De kans is groot dat er in de loop van 2021 één of meer werkzame en veilige vaccins tegen COVID-19 beschikbaar zullen zijn. Dat zal nodig zijn om dit coronavirus (Sars-CoV-2) in de toekomst onder controle te krijgen. Een doeltreffend vaccin is één van de oplossingen om deze pandemie te boven te komen.
Is er een vaccin dat beschermt tegen COVID-19?
Er zijn nog geen vaccins goedgekeurd in de EU om COVID-19-infecties te voorkomen. Er zijn wel verschillende kandidaat-vaccins in ontwikkeling waarvan al tussentijdse resultaten werden bekend gemaakt.
Wereldwijd worden er inspanningen geleverd om COVID-19-vaccins te ontwikkelen en prioritair goed te keuren en beschikbaar te stellen.
Wanneer zal er een vaccin tegen COVID-19 zijn?
Op dit moment is niet bekend wanneer er een COVID-19-vaccin zal worden goedgekeurd of hoe lang dat nog zal duren. Dat is ook moeilijk te voorspellen. Voordat een nieuw vaccin kan worden gebruikt, wordt het aan strenge tests onderworpen rond de veiligheid, doeltreffendheid en kwaliteit van het vaccin. En dat onderzoek vraagt tijd.
Er zijn al enkele kandidaat-vaccins die in een vergevorderde ontwikkelingsfase (fase 3) zitten. De Wereldgezondheidsorganisatie lijst de kandidaat-vaccins tegen COVID-19 op. Op dit moment zijn er 13 die in fase 3 van klinische studies onderzocht worden. Vermoed wordt dat een eerste vaccin beschikbaar zal zijn in het voorjaar 2021.
Vermoed wordt dat een eerste vaccin beschikbaar zal zijn in het voorjaar 2021. Het is voorzien dat het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) op 29 december een advies zal verlenen aan de Europese Commissie over het Pfizer COVID-19 vaccin. Daarna kan de Europese Commissie haar goedkeuring geven. Als dat een positief advies is, kunnen we het Pfizer-vaccin in januari 2021 in België verwachten.
Welk vaccin zal ik in Vlaanderen kunnen krijgen?
Het is op dit moment nog niet zeker welk vaccin eerst op de markt komt. De vaccins zijn nog volop in fase 3 van de klinische studies. Vaccins die goed werken en veilig zijn, kunnen goedgekeurd worden en begin volgend jaar op de markt komen.
België onderhandelt samen met de Europese Commissie met de bedrijven om de bevoorrading van de Belgische markt te verzekeren. Momenteel heeft de Europese Commissie contracten afgesloten met AstraZeneca, Janssen Pharmaceutica, Sonafi-GSK, Pfizer-BioNTech, CureVac en Moderna. En België heeft ingetekend voor de vaccins van AstraZeneca, Janssen Pharmaceutica, Pfizer-BioNTech, CureVac en Moderna. Op basis van de recente gegevens is de kans groot dat we in België zullen starten met het Pfizer-vaccin in januari 2021.
Kan ik kiezen welk vaccin ik krijg?
Alle vaccins tegen COVID-19 die in België beschikbaar zullen zijn, zijn goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA), en mogen dus als veilig en voldoende werkzaam beschouwd worden om in een breed vaccinatieprogramma gebruikt te worden. Het is bovendien niet gezegd dat we meer dan 1 COVID-19-vaccin tegelijk zullen hebben. Kiezen is dan niet aan de orde.
Stel dat we wel over meerdere COVID-19 vaccins zouden beschikken op hetzelfde moment, dan zullen we op basis van de kenmerken van elk vaccin en de wetenschappelijke informatie nagaan welk vaccin het meest aangewezen is voor wie, in functie van bv. werkzaamheid in bepaalde leeftijdsgroepen of bij bepaalde risicogroepen.
Hoeveel dosissen moet ik krijgen van het vaccin?
Voor de meeste vaccins gaat het om een 2-dosis schema met 3 tot 4 weken interval.
Zal vaccinatie tegen COVID-19 verplicht zijn?
Neen. In België is alleen vaccinatie tegen polio verplicht. Alle andere vaccinaties zijn sterk aanbevolen. Dat is voor COVID-19 niet anders.
Zal iedereen gevaccineerd kunnen worden tegen COVID-19?
In het begin zullen er onvoldoende vaccins zijn om iedereen te vaccineren, maar het is wel de bedoeling dat iedereen de kans krijgt om zich te laten vaccineren. Daarom zijn er prioritaire groepen bepaald op basis van wetenschappelijke adviezen en een maatschappelijk debat. Lees meer over de volgorde van vaccineren.
De doelstelling is om minstens 70% van de bevolking te vaccineren.
Hoeveel mensen moeten zich laten vaccineren om groepsimmuniteit te halen?
Bij een vaccin-doeltreffendheid van 90% moet minstens 70% van de Vlamingen zich laten vaccineren om groepsimmuniteit te bereiken. Eenvoudig uitgelegd betekent ‘groepsimmuniteit’ dat een voldoende grote groep mensen weerstand opbouwt tegen een virus. Zo krijgt het virus het een pak lastiger om zich verder te verspreiden. Elke persoon met immuniteit werpt als het ware een dam op tegen het virus.
Hoe bereidt Vlaanderen zich voor op grootschalige vaccinatie?
De Belgische overheden werken volop aan een vaccinatiestrategie om COVID-19-vaccinatie zo goed mogelijk te organiseren, zodra er een vaccin beschikbaar is. De strategie zal o.a. bepalen wie prioritair gevaccineerd moet worden, waar dat moet gebeuren en hoe de hele logistieke operatie moet verlopen. Maar de gedetailleerde uitwerking ervan zal pas kunnen gebeuren als de specifieke kenmerken van de COVID-19-vaccins volledig gekend zijn, de hoeveelheden vaccins en de leveringstermijnen. We zullen ons daarop baseren om die strategie uit te werken. Verschillende scenario’s worden alleszins al uitgetekend.
Om de uitrol van het vaccinatieprogramma in goede banen te leiden wordt een taskforce ‘operationalisering COVID-19-vaccinatiestrategie’ opgericht in de schoot van het Regeringscommissariaat Corona. Die taskforce krijgt de opdracht om alle noodzakelijke acties te bepalen, toe te wijzen en te ondersteunen om de vaccinatiestrategie te realiseren. Haar taak is enkel coördinerend. Deze taskforce zal bestaan uit wetenschappers, vertegenwoordigers van federale en deelstatelijke overheidsdiensten, crisismanagers, en, waar nodig, vertegenwoordigers van beroepsorganisaties en technische werkgroepen.
In Vlaanderen bereidt Zorg en Gezondheid de organisatie van de vaccinatie voor. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de Vlaamse Vaccinatiekoepel en in overleg met de taskforce.
Hoe zullen de vaccins verdeeld worden?
De taskforce ‘operationalisering COVID-19-vaccinatiestrategie’ is volop bezig een vaccinatiestrategie uit te werken in overleg met de Gemeenschappen. Verschillende scenario’s liggen nog op tafel. Zodra uitgeklaard is wat de strategie zal zijn, zal ook duidelijker worden hoe de vaccins verdeeld zullen worden in Vlaanderen.
Zal ik mij bij de huisarts kunnen laten vaccineren?
Verschillende scenario’s liggen momenteel op tafel. Bij een aantal van die scenario’s zal de huisarts de vaccinatie uitvoeren. In de volgende weken zullen de logistieke en operationele afspraken verder verfijnd worden.
Hoe werkt het vaccin tegen COVID-19?
Vaccins werken door het immuunsysteem van een persoon (de natuurlijke afweer van het lichaam) te stimuleren en voor te bereiden om een bepaalde kiem te herkennen en zich tegen die kiem of infectieziekte te verdedigen. Als je dan later met het virus besmet raakt, herkent je immuunsysteem het virus en, omdat het al voorbereid is om het virus aan te vallen, beschermt het je tegen dat virus, bv. COVID-19.
Er worden momenteel verschillende vaccins getest die op een verschillende manier gemaakt worden. Ze zorgen voor verschillende manieren om de afweer tegen het virus op te bouwen.
Hoe verloopt de ontwikkeling van een vaccin tegen COVID-19?
COVID-19-vaccins worden ontwikkeld volgens dezelfde wettelijke vereisten voor farmaceutische kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid als andere geneesmiddelen.
- In een eerste fase onderwerpt de ontwikkelaar zijn vaccin aan strenge tests. Daar wordt de kwaliteit van het vaccin gecontroleerd, meer specifiek de zuiverheid, de bestanddelen en het productieproces.
- Daarop wordt een wetenschappelijke evaluatie verricht door de regelgevende autoriteiten. Dat zijn het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) en andere regelgevers in de EU/EER-landen.
- Vervolgens wordt de werking van het vaccin getest door de ontwikkelaar. Dit gebeurt door middel van laboratoriumonderzoek en dierproeven.
- Verloopt alles naar wens, dan worden de vaccins getest bij menselijke vrijwilligers. Dat gebeurt in 3 klinische proeffasen, met een telkens groter aantal deelnemers. Dit testprogramma moet worden uitgevoerd in overeenstemming met de door de regelgevers vastgestelde procedures en protocollen. Dit wordt ook telkens door een Commisie voor Medische Ethiek goedgekeurd.
- Na afloop van het testprogramma legt de ontwikkelaar de resultaten voor aan het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). Uiteindelijk zal een goedkeuring er pas komen als het EMA deugdelijk wetenschappelijk bewijs ontvangt waaruit blijkt dat de voordelen van vaccins groter zijn dan de risico's.
Wat anders is voor COVID-19-vaccins, is dat de ontwikkeling en mogelijke goedkeuring van een vaccin op alle niveaus voorrang krijgt vanwege de noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid, en dus sneller verloopt. Daarbij werd toegelaten dat verschillende fases in de ontwikkeling van de vaccins overlappen: zo kunnen fase 3 studies starten parallel met de fase 2 studies. Dat betekent niet dat de vaccins daarom minder veilig zouden zijn. Ze worden ook op een ruime doelgroep getest. Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft een speciale taskforce van deskundigen en voorrang gegeven aan COVID-19 beoordelingsprocedures. Zo worden de aanvragen van bedrijven snel geëvalueerd en tegelijkertijd solide wetenschappelijke adviezen gegarandeerd.
Meer info
Hoe veilig is een vaccin dat zo snel ontwikkeld wordt?
De snelheid van ontwikkeling van de COVID-19 vaccins wordt vooral bepaald door de mate waarin alle activiteiten voorrang hebben gekregen: vanaf de ontwikkeling, tot de adviezen van de Ethische Commissie of regelgevende overheden, en tot de uitvoering van de vaccinatiestudies in de vaccinatiecentra in de verschillende landen. Door telkens voorrang te geven aan de COVID-19 studies worden er heel wat jaren gewonnen, zonder daarom de kwaliteit van de studies of de veiligheid van de vaccins in het gedrang te brengen.
Alle regelgevende beslissingen met betrekking tot de toelating van vaccins worden onderbouwd door grondige tests, die voldoende robuuste gegevens opleveren om de patiëntveiligheid, de kwaliteit en de doeltreffendheid van het vaccin te waarborgen. Dat is nu niet anders. De wetenschappelijke deskundigen die vaccins evalueren, kijken altijd heel zorgvuldig naar de voordelen en eventuele risico's, met name omdat vaccins aan gezonde mensen worden toegediend. Elk lot vaccins wordt ook voortdurend gecontroleerd om ervoor te zorgen dat het veilig en doeltreffend blijft.
Waar kan ik vinden op basis waarvan een vaccin is goedgekeurd, en wat er allemaal in zit?
Van zodra COVID-19 vaccins in Europa beschikbaar komen, zal de informatie over die COVID-19 vaccins publiek gemaakt worden via de website van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). Ook het FAGG zal systematisch informatie ter beschikking stellen over o.a. de samenstelling van de beschikbare vaccins.
Wanneer een vaccin is goedgekeurd, weten we dan genoeg over de bijwerkingen op langere termijn?
Een vaccin wordt alleen goedgekeurd als de doeltreffendheid én veiligheid voldoende zijn aangetoond. Daarom zijn de klinische studies zo belangrijk. In de laatste fase (fase 3) wordt het vaccin op grote groepen mensen getest, vaak op tienduizenden mensen. Bij het coronavaccin zijn dit er zelfs veel meer dan bij andere vaccins, zo tussen de 30.000 en 60.000 mensen (waarvan de helft het kandidaatvaccin krijgt en de andere helft een placebo). Dankzij die studies zien we of én welke mogelijke bijwerkingen er kunnen optreden. De meeste bijwerkingen worden binnen 6 weken na vaccinatie zichtbaar. Die worden dan tijdens de klinische studies opgepikt.
De kans op ernstige bijwerkingen nadat het vaccin is goedgekeurd, is dus klein. Toch kunnen we het nooit helemaal uitsluiten. Dit geldt niet alleen voor het coronavaccin, maar voor alle vaccins en medicijnen. Daarom houden we, ook na goedkeuring, het vaccin goed in de gaten. Voor het coronavaccin is er zelfs een speciaal bewakingssysteem opgezet. Zo kunnen we snel ingrijpen als dit nodig is.
Welke bescherming biedt het vaccin tegen COVID-19?
Uit de tussentijdse resultaten van 2 grote fase 3 vaccinstudies - waarbij respectievelijk 20.000 vrijwilligers een van de kandidaatvaccins kregen - blijkt de werkzaamheid meer dan 90% te bedragen, zowel voor het vaccin van Pfizer-BioNTech als voor het vaccin van Moderna. We verwachten doeltreffendheidsresultaten van de andere vaccins in de loop van de volgende weken. Zo maakte AstraZeneca bekend dat de tussentijdse resultaten van fase 3 studies wezen op een doeltreffendheid van 62 tot 90%, afhankelijk van het vaccinatiedosissen en de studiepopulatie. Meer details zijn nodig om dergelijke resultaten goed te kunnen kaderen.
Het is momenteel niet bekend welke bescherming de vaccins in ontwikkeling precies zullen bieden. Redelijk effectieve vaccins zullen, samen met andere volksgezondheidsmaatregelen en therapeutische behandelingen, een sleutelcomponent zijn bij het overwinnen van COVID-19.
Wat zijn de nevenwerkingen van het vaccin?
We noteren zoals bij andere vaccinaties lokale en algemene nevenwerkingen. Die nemen niet toe na toediening van de tweede vaccindosis en verdwijnen binnen 48u vanzelf. Het gaat om pijn, roodheid, spierstijfheid op de plaats van injectie, en bij sommigen wat koorts, vermoeidheid en misselijkheid.
Moet ik jaarlijks het vaccin krijgen?
Dat wordt niet verwacht, maar een concreet antwoord kunnen we hierop nu nog niet geven. Momenteel wordt de duur van bescherming verder opgevolgd in de fase 3-studies van gevaccineerde vrijwilligers.
Wat gebeurt er met ernstige bijwerkingen?
Is een vaccin goedgekeurd? Ook daarna houdt het het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) het vaccin, en de studies in de gaten. Net zoals dat gebeurt voor medicijnen of andere vaccins. Want ieder medicijn of vaccin kent wel bijwerkingen. De meeste zijn vaak mild of van korte duur.
Krijgt iemand na vaccinatie last van bijwerkingen die al dan niet in de bijsluiter staan vermeld? Dan kan je dit melden aan het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Experten van het FAGG evalueren die bijwerkingen. Dergelijke bevindingen worden ook wereldwijd gedeeld. Door de gegevens op grote schaal bijeen te brengen, worden eventuele signalen sneller ontdekt.
Treedt er een zeldzame bijwerking op of gaat er iets mis met de kwaliteit van een medicijn of vaccin? Dan beoordeelt het FAGG dit en neemt ze actie waar nodig. Bijvoorbeeld door de bijsluiter aan te passen of zorgverleners te waarschuwen. In het uiterste geval wordt het medicijn of vaccin van de markt gehaald.
Moeten mensen die ziek geweest zijn, zich nog laten vaccineren?
Omdat de bescherming na het doormaken van COVID-19 enkele maanden duurt en er ondertussen her-infecties vastgesteld zijn geweest, kan vaccinatie van mensen die COVID-19 hebben doorgemaakt overwogen worden. Men verwacht dat de bescherming na vaccinatie langer zal duren dan na het doormaken van de ziekte. Dit wordt momenteel nog verder onderzocht.
Kan ik anderen nog besmetten met COVID-19 als ik gevaccineerd ben?
Uit de resultaten van de fase 3-studies blijkt dat de COVID-19-vaccins beschermen tegen een infectie (bevestigd door een PCR-test) en tegen ziekte en verwikkelingen. Of je als gevaccineerde minder kans hebt om anderen te besmetten is nog onderwerp van verder onderzoek. We gaan ervan uit dat de vaccinatie invloed heeft op het aantal dagen dat iemand besmettelijk is. Bovendien zal er - door in te spelen op klachten zoals niezen en hoesten - ook op die manier effect zijn op transmissie.
Hoe lang blijf ik beschermd tegen COVID-19 met een vaccin?
Het virus tast tijdens de infectie een deel van ons afweersysteem aan. Daardoor komt de antistofvorming deels in het gedrang. We kunnen dus de situatie na virusinfectie niet zomaar vergelijken met de situatie na vaccinatie. We weten dat bescherming na infectie slechts een paar maanden duurt en we verwachten dat dit na vaccinatie langer is. De opvolgstudies bij gevaccineerden zullen ons hier snel meer duidelijkheid geven. Momenteel weten we ook niet of herhalingsinentingen of boosterdoses nodig zullen zijn.
Zal een vaccin ook beschermen als het virus muteert?
Meestal muteren virussen. Dat wil zeggen dat het genetische materiaal in het virus verandert. Dat gebeurt aan verschillende snelheden voor verschillende virussen. Mutaties hebben niet noodzakelijkerwijs een invloed op hoe goed het vaccin tegen het virus werkt.
Sommige vaccins blijven vele jaren na hun ontwikkeling werkzaam en bieden langdurige bescherming, zoals vaccins tegen mazelen of rubella. Aan de andere kant veranderen virusstammen voor ziekten zoals griep zo vaak en in die mate dat de vaccinsamenstelling jaarlijks moet worden bijgewerkt om werkzaam te zijn.
De wetenschappelijke gemeenschap en toezichthouders zullen controleren of het coronavirus in de loop van de tijd verandert en of de vaccins mensen kunnen beschermen tegen infectie met nieuwe varianten.